BİLARDO'NUN TARİHİ
Bilardo ile ilgili en eski tarih ve iddia,ünlü filazof Anacharsis'in M.Ö.400'de Yunanistan'da bilardoya benzer bir oyun gördüğünü söylemesidir.
Ünlü yazar Shakespare'in,bir eserindeki Cleopatranın cariyesi Charmian'a "Hadi gel bilardo oynayalım" diye hitap etmesi, bu dönemde bilardonun bilinmekte olduğu anlamını çıkarmamızı sağlar.
Bilardonun başlangıç tarihi ile ilgili çok kesin bulgular bulunmamaktadır. Bu konuda en eski tarih ile ilgili çok kesin bulguluar bulunmamaktadır. Bu konuda en eski tarih vi eddia, filozof Anacharsis M.Ö.400’de Yunanistan’da bilardoya benzer bir oyun gördüğünü söylemesidir.
M.S. II. yy’da İrlanda Kralı “Catkıre MORE”un öldükten sonra prinçten yapılmış 55 top ile aynı malzemeden masa ve ıstakalar bırakmış olduğu yazılı kayıtlarda bulunmaktadır. Ünlü İngiliz yazar Shakespeare’in bir eserindeki Cleopatra’nın cariyesi Charmian’a “Hadi gel bilardo oynayalım” diye hitap etmesi, bu dönemde bilardonun bilinmekte olduğu anlamını çıkarmamızı sağlar.
Bazı yazarlar, Fransızca “billie” (top) kelimesinin türevi olarak kabul ederek, bilardonun menşeini bu ülke olarak kabul ederler. Birçok yazar da İngilitere kökenli olduğunu ve yerde toplar ve sopalarla oynanan Pall Maill adlı oyundan türediğini söyler. Fransa kralı 16. Louis zamanında saraylarda büyük ilgi görmeye başlayan bilardo sporu, oldukça ilginç bir gelişim süreci yaşamıştır.
19.yy’ın sonlarına doğru delikli ilk örgütlenmeler, ilk kulüpler İngilitere ve Amerika kökenlidir. Ancak 3 toplu ya da deliksiz bilardo ilk kulüp 1891’de Stutgart’da kuruldu. 1911 yılında bir çok kulüp yanyana gelerek Alman Amatör Bilardo Birliği’ni oluşturdu. Günümüzde DBU (Alman Bilardo Federasyonu) adını alan bu kuruluş, CEB (Avrupa Bilardo Konfederasyonu)’nun da temelini oluşturmuştur.
Istaka: 18.yy sonlarına kadar bilardo golf sopalarına benzer bir tarafı geniş "çoban sopaları" ile oynanıyordu.Daha sonra insanoğlu ince uçlu ıstakalarla spot vuruşu yapmayı öğrendi.1777 tarihi bu nedenle ıstakanın bulunuş tarihi olarak bilinir.
Tebeşir: Istakanın topa vurarken çıtlaması olayının önüne geçilememişti. 1818 yılında bir bilardo ustası olan İngiliz John Carr,hap kutularının içini bildiğimiz yumuşak tebeşirle doldurup satmaya başladı.
Kösele-Uç: Bir Fransız olan Monsieur Mingaud siyasi bir suçtan dolayı hapse girdiğinde bilardo oynamasına izin veriliyordu. Istakanın ucundaki bir arızayı gidermeye çalışırken ayakkabısının köselesini kullanmış ve bu uğraş ilk kösele ucun icadına yol açmıştır.Topa faso ve kleps(çektirme)hareketinin verilebilmesini sağlayan bu icadın tarihi ise 1825 olarak kabul edilmektedir.
Bilardo açik alanda oynanan bir oyun olarak 14. yy'da ortaya çıktı. Çeşitli kaynaklara göre ilk bilardo masası 1470'te görüldü. Oyunun yaygınlaşması ise Louis 14'un saltanat döneminde gerçekleşti. Oyun halk arasında da sıkça oynanmaya başladı ve bilardo üzerine ilk kitaplar 17.yy'da İngiltere ve Fransa'da yazıldı.
Oyunda kullanılan sopaların ucu kıvrıktı ve "bilardo" diye adlandırılıyordu. Eskiden ıstakalar ince değildi ve kalın uç yüzeyleri topları ıskalamamayı sağlıyordu. Oyunda ıstaka dışında "mace" adı verilen ve hokey sopasına benzeyen yardımcı aracılar da kullanılıyordu, fakat banta yakın toplarda vuruşu zorlaştırdığından bunların kullanımından vazgeçildi. Istakalarda en büyük gelişme, 1818'de koşeli uç ve tebeşir kullanımının başlamasıyla gerçekleşti. Iki parçalı ıstakalar ise ilk kez 1829'da üretildi. 1834'te arduvaz, 1845'te kauçuk bantlar bilardo masasına uygulandı ve daha sonra merkezi ağırlık merkezi ile coğu zaman farklı olan fildişi topların yerine sentetik toplar kullanılmaya başlandı.
Bilardoda kullanılan araçlardaki tüm bu teknik gelişmeler, bu zamana kadar delikli masalarda oynanan oyun türünün dışında, oynanması daha güç olan karambol ve üç bant gibi disiplinlerin ortaya çıkmasında büyük rol oynadı. 2. Dünya Savaşı'ndan önce Avrupa, Asya ve Latin Amerika'da hala popüler olan karambol bilardo, ABD'de yerini üç bant bilardoya bıraktı. 1910 yılından 1950'lere kadar üç bant bilardoda üç Amerikalı söz sahibiydi. Bunlar Jake Schaefer, Welker Cochran ve Willie Hoppe'tu. Amerikalıların uc banttaki bu üstünlüğüne 1962'den beri uluslararası turnuvalarda büyük başarılar kazanan, kendi atış sistemlerini geliştiren ve tüm zamanların en iyi oyuncusu olarak gösterilen Belçikalı Raymond Ceulemans son verdi.
BİLARDOYA GİRİŞ
Bilardo sporuna başlarken temel olan bir takım hareketler dizilimlerini ve Temel bilgileri öğrenmek gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu doğrultuda gerekli olan hareketleri ve bilgileri genel olarak anlatmaya çalışacağız.
DURUŞ - TUTUŞ - VURUŞ
Bilardonun en önemli unsurlarının başında gelir. Duruş - tutuş ve vuruş hareketleri masa içinde topların dağılımına ve vuruşun çesitliliğine göre farklılıklar arz etmektedir. Biz şimdilik genelleme yaparak bu hareketleri göstermeye çalışacağız ve gerekli olan şartları aşagıda şıklar halinde sunacağız.
DURUŞ
Genel olarak ayakların, vücudun ve kollarin pozisyonu olarak tanımlayabiliriz. Önce ayakların pozisyonu ile başlayalım. Sağ elini kullananların sol ayak ve sağ ayak arası 30 - 40 cm. aralık ve 45 derece veya buna yakın açıda olmalı bununla beraber sol ayağın pozisyona bakar istikamette olmasi gerekir. Bacaklarda kasılma veya gerilme olmayacak şekilde rahat, vücudun ağırlığı da iki ayak üzerinde olmalıdır. Sol el kullananlar bu işlemin tam tersini yapmalıdırlar. Sol kol omuzdan ve beli kırmadan masaya uzanmalı, kol çok gergin olmayacak şekilde bir şey alıyormuşcasına uzatılmalıdır. Istakanın konumu; vücuda çok yakın olmamakla beraber iki kaşımızın ortasında ve burun ile paralel olmalı. Çenemizden 15 - 20 cm. arası biz uzaklık sagğanmalıdır.
TUTUŞ
Sol ve sağ elin genel olarak kullanımı doğrultusunda bir takım hareketler bütünüdür. Sol el, avuç içi masaya yapışacak şekilde masaya yerleştirilir. İşaret parmağı ile başparmak bir kafes şeklinde tutulur. Oluşturulan kafes içinden ıstaka aşırı çıkartılmamalı, çok gevşekte bırakılmamalıdır. Oluşturulan kafes, vuruş çeşidine göre değişir (sırt - kleps - normal vuruş vb.). Öte yandan sol kolun düzlüğü bozulmamalıdır (dirsekten itibaren kırma vb.)
VURUŞ
Vuruşun en önemli öğesi istakanın gidip gelme hareketidir (Limage). Bunun sonucu olarak ıstakayı tutan sağ kolun dirsekle 90 derece açı yapması, sağ elin ıstakayı ağırlık noktasından kavraması, sağ omuzda hareketsizlik Limage'in düzgün olmasındaki temel şartlardır.
TEKNİK BİLGİLER
ISTAKA
Bilardo ıstakaları uzun süre bekletilmiş ve olabildiğince kurutulmuş ağaçtan yapılırlar. Enstruman yapımında olduğu gibi ıstaka imalatında da kelebek ağacı tercih edilir. Bir istakada aranılan en önemli vasıf düzgünlüğüdür, ne kadar kurumuş veya fırınlanmış olursa olsun ağaç tam olarak canlılığını yitirmez, ısı ve nemden etkilenerek eğilme yapabilir. Bilardo ıstakalarının uç çapı 10-15mm arasında değişir, orta çap 22mm, dip çap ise 32mm'dir. Uzunlukları 112-152,5cm arasında olup ağırlıkları oyun disiplinine göre 310-750gr arasında değişir.
TOPLAR
Bilardo topları melamin reçinesi esaslı bir maddeden yapılmış olup ağırlığı yaklaşık 220 gram, çapı da 62,2 mm.'dir. Fildişi topları bugün sadece ustalık isteyen vuruşlarda kullanılmaktadır. Fildişi toplarından farklı olarak plastik topların ağırlığı ve yuvarlaklığı aynı olup uzun ömürlü ve dayanıklıdırlar. Fildişi toplarında topun merkez noktasının aynı zamanda topun fiziksel ağırlık noktası olmasına ender rastlanır. Bu topun kendi ağırlık noktasına doğru hareket etmesine neden olabilir, yani spektaküler, fakat istenmeyen enerjiler oluşturacaktır. Toplar civa banyosunda istenilen özelliklere göre kontrol edilebilir. Pahalı fildişi toplarının plastik toplara nazaran önemli bir avantajı vardır: toplar daha az sürtünme özelliğine sahiptirler. Böylelikle falsoyu uzun tutabilir ve usta vuruşlarında kullanılan maksimal falso vuruşlarının vazgeçilmez topu olmaya devam ederler.
TEBEŞİR
Maviye boyanmış bilardo tebeşiri zımpara zerrecikleri ve tutkaldan yapılmıştır. Tebeşir ıstakanın ucundaki deri kapakçığa (pommeranze) ince ve eşit şekilde sürülmelidir. Tebeşiri genelde hafif dokunarak sürülür, tebeşirin döndürülerek sürülmesi kalın bir tebeşir tabakasına neden olacaktır. Kalın sürülmüş bir tabaka ıskalamayı önlemek yerine çoğaltır.
MASA
Profesyonel maç masasının eni 142cm, boyu 284cm ve yerden yüksekliği 75-80cm'dir.
LEVHA
Bilardo masasında kullanılan arduvaz levha 50-60mm kalınlığındadır. Arduvazin diğer materyallere tercih edilmesinin nedeni kolay ve plan doğrultusunda bileylenebilmesinden, esnek ve ısıya dayanıklı olmasından kaynaklanmaktadır.
Arduvaz levhanın altında termostatlı bir ısıtıcı bulunmaktadır. Nemin örtü ve bantlar vasıtasıyla buharlaştıgı levha, yaklaşık olarak 25°C'ye kadar ısıtılmaktadır. Nemin giderilmesiyle örtünün üzerindeki sürtünme azaldığından ve falso etkisi düzeldiğinden toplar optimal gidiş özelliğini kazanırlar. Topun üzerindeki nemin ısıtma yoluyla kaldırılmasıyla toplar arasındaki sürtünme azalır.
ÇUHA VE BANTLAR
Çuha ya çok ince dokunmuş tiftikten, ya da en iyi kalite yünden yapılmıştır. Çuha ne kadar çok kullanılmışsa topun ilerleme gücü de o kadar zayıftır. Özellikle üçbant disiplininde kullanılan çuha toplara daha fazla sürat kazandırmalıdır. Eskimiş bir çuhanın en olumsuz yanlarından biri klepsin daha zor oynanmasıdır. Ayrıca yıpranmış çuhalarda oluşan ezik yerler topun sabit kalmasına neden olabilirler. Bu eziklikler daha çok bant kenarlarında ve köşelerde görülür. Aynı şekilde bantların da iyi durumda olması çok önemlidir. Bilardo masasının bantları plastik bir karışımdan yapılır. Top yüksek sürtünmeden dolayı falso kaybettiğinde, yıpranmış bantlar daha çok enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bantın kupesteye yapışık olan arka kısmıyla topun temas ettiği ön kısmı arasındaki açı 10° olmalıdır ve bant yüksekliği top çapının 5/8'i kadar olmalıdır.
Konu: Bilardo | Ortaya Çıkışı - Kuralları - Teknikleri 
Cuma Şub. 27, 2009 7:55 am
...
